Theo Wikipedia, Sữa được tạo ra làm nguồn dinh dưỡng ban đầu cho các con sơ sinh ăn trước khi chúng có thể tiêu hóa các loại thực phẩm khác. Các động vật khác chỉ sử dụng sữa ở thời kỳ bú mẹ, không động vật nào sử dụng sữa khi đã trưởng thành. Con người cũng là động vật duy nhất sử dụng sữa của động vật khác như bò, dê… nên nhiều ý kiến cho rằng việc sử dụng sữa khi ở tuổi trưởng thành và sử dụng sữa của các động vật khác là trái với tự nhiên.
Vài năm trước đây, mọi người đều cho rằng sữa, các thực phẩm chế biến từ sản phẩm từ sữa như sữa chua .v.v.v đều tốt và có lợi cho sức khỏe, cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, can xi cho cơ thể. Nhưng gần đây có nhiều ý kiến cho rằng, sữa không cần thiết và không có lợi cho sức khỏe. Để tìm hiểu điều này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu các thành phần dinh dưỡng có trong sữa.
- Sữa có chứa nguồn protein dồi dào đặc biệt là 2 loại whey và casein có tác dụng trong việc phát triển cơ bắp. Whey còn có tác dụng tăng hoạt tính của insulin, giảm triglyceride máu, hạ huyết áp. Trong sữa còn có các loại immunoglobulins giúp tăng cường miễn dịch.
- Trong sữa cũng có các loại a xít béo có lợi như linoleic và omega 3 giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch; axít trans palmitoleic giúp giảm nguy cơ mắc đái tháo đường. Tuy nhiên thành phần các a xít béo trong sữa phụ thuộc vào nhiều chế độ ăn của bò. Nếu bò được nuôi dưỡng bằng cỏ, sữa sẽ có nhiều các a xít béo có lợi hơn. Còn nếu được nuôi bằng các thức ăn công nghiệp, sữa sẽ có nhiều các a xít béo bão hoà hơn.
- Ngoài ra trong sữa còn có nhiều vi chất dinh dưỡng như: Canxi, Kali, I-ốt, Ma-giê, vitamin A, vitamin D, vitamin B12, riboflavin… Như vậy sữa chứa rất nhiều các chất có lợi và cần thiết cho sức khoẻ. Vậy bây giờ hãy cùng điểm qua một số thành phần trong sữa mà nhiều người lo ngại sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ.
- Sữa có đường lactose, lactose cần enzym lactase để phân giải đường. Nhưng nhiều người enzym lactase sản sinh ít, hoặc không có nên khi uống sữa sẽ bị khó chịu, khó tiêu, đau bụng, đi ngoài… Tình trạng đó được gọi là hội chứng không dung nạp lactose (lactose intolerance), ước tính có đến 65% dân số thế giới bị hội chứng này khi dùng sữa. Đặc biệt là những người ở Châu Phi và Đông Á, tỷ lệ này có thể lên đến 90%. Tuy nhiên ở Bắc Âu chỉ 5% dân số bị hội chứng này.
- Sữa cũng có chứa các loại a-ít béo bão hoà và cholesterol, tuy nhiên khả năng gây bệnh tim mạch phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác như chế độ ăn uống và luyện tập. Uống sữa không hề làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Thậm chí các nghiên cứu còn cho thấy, dùng sữa đều đặn thường xuyên vừa phải còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Tuy nhiên:
- Nhiều người cho rằng uống sữa có thể gây loãng xương hay làm xương yếu đi. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu đều cho thấy, sữa cung cấp can-xi, giúp tăng mật độ xương, giảm loãng xương và phòng tránh gãy xương ở người già.
- Vấn đề mà nhiều người lo lắng nhất chính là sữa có các hormone ở trong, 2 loại hormone chính là bovine và estrogen, sẽ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ. Tuy nhiên các hormone này sẽ bị phá huỷ ở đường tiêu hoá, chỉ khi nạp vào cơ thể với lượng cực lớn hoặc tiêm trực tiếp vào cơ thể mới có thể gây ảnh hưởng đến sức khoẻ. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu cho thấy việc dùng sữa thường xuyên làm cơ thể tăng tiết hormone IGF 1. Một số nghiên cứu cho rằng IGF 1 có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư như ung thư đường tiêu hoá và ung thư tiền liệt tuyến, nhưng vấn đề này còn rất nhiều tranh cãi và cần phải nghiên cứu thêm. Nhưng IGF 1 lại giúp phát triển cơ và tăng sức mạnh cơ bắp.
Bây giờ quay lại câu hỏi, uống sữa có tự nhiên, có cần thiết và có lợi cho sức khỏe hay không. Câu trả lời phụ thuộc vào từng người. Nếu như bạn không bị hội chứng không dung nạp lactose và ưa thích sữa và các sản phẩm từ sữa thì việc uống sữa hoàn toàn tốt và các bạn có thể yên tâm sử dụng. Nhưng nên dùng sữa không hoặc ít đường và chọn loại sữa mà bò được nuôi bằng cỏ sẽ có lợi cho sức khỏe hơn.
Nếu bị vấn đề về tiêu hóa khi dùng sữa hay bạn không thích uống sữa, thì việc dùng sản phẩm từ sữa hoàn toàn không cần thiết, chỉ cần một chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng cung cấp đầy đủ các chất cho cơ thể mà không cần phải uống sữa.